UYUM BOZUKLUKLARI
Stresin sebep olduğu psikiyatrik bir rahatsızlık olan uyum bozukluğu, herhangi bir stres etkenine tepki olarak 3 ay içinde gelişen duygusal ve davranışsal tepkiler olarak tarif edilir.
Duygusal bir ilişkinin sonlanması, taşınma, iş ve okul değişikliği, şehir değiştirme, askerlik, evlilik, boşanma, ağır bir hastalık, kaza geçirme, ameliyat olma, deprem ya da sel baskını benzeri doğal bir felakete uğrama gibi farklı durumlar uyum bozukluğuna yol açacak stres etkeni olabilir.
Uyum bozukluğunda altı alt tip tanımlanmıştır.
1)Bazı vakalar ağlama, ümitsizlik, karamsarlık gibi depresif duygu durum ile seyreder, ancak bu hiçbir zaman majör depresyon kadar ağır olmaz.
2)Bazı vakalarda ise sinirlilik, gerginlik, endişe gibi anksiyete belirtileri hakimdir.
3)Üçüncü grup uyum bozukluğu vakaları ise anksiyete ve depresif duygu durum ile birliktedir.
4)Diğer grupta ise antisosyal davranışlar, diğer insanların haklarını çiğneme, yasalara itaatsizlik, trafik kurallarını hiçe sayma, kavgacılık gibi toplumsal kuralları hiçe saymanın baş rolde olduğu davranım bozuklukları hakimdir.
5)Beşinci uyum bozukluğu alt tipinde ise depresyon, anksiyete ve davranım bozukluğu birlikte bulunur.
6)Son grupta ise psikosomatik yakınmalar (baş ağrısı, nefes darlığı, göğüs ağrısı gibi) ön planda olup, sosyal geri çekilme, iş ya da okul hayatında işlevsellikte gerilemeler görülür.
Uyum bozuklukları en ağır ergenlik döneminde seyreder. Uygun tedavi ve gerek psikolojik gerekse sosyal destek alamayan ergenlerin büyük kısmında 5 yıl içinde majör bir psikiyatrik bozukluk ortaya çıkar.
Psikiyatrik rahatsızlıklardan travma sonrası stres bozukluğu, kişilik bozuklukları, akut stres bozukluğu ve majör depresyon uyum bozuklukları ile karışabilir. Yas tanısı da, uyum bozukluğu tanısında ayrılması gereken bir psikiyatrik rahatsızlıktır.
Uyum Bozukluğunun Belirtileri Nelerdir ?
Uyum bozukluğu çok çeşitli semptomlarla seyredebilir. Bunlar:
Umutsuzluk hissi
Üzüntü
Sık ağlama
Anksiyete (kaygı- gerginlik)
Endişe
Baş veya karın ağrıları
Kalp atışının anormal ya da çok güçlü olması hissi
İnsanlardan ve sosyal aktivitelerden izolasyon, geri çekilme
İşe ya da okula gitmeme
Kavga, kontrolsüz araba kullanma ya da yağma gibi tehlikeli ve yıkıcı davranışlarda bulunma
İştahta değişmeler : İştah kaybı ya da çok fazla yeme
Uyku problemleri
Halsiz ya da yorgun hissetme
Alkol ya da diğer madde ve ilaç kullanımlarında artış
Çocuk ve ergenlerde bu belirtiler daha çok davranışsal boyuttadır. Okuldan kaçma, kavga etme ve dışavurumlar gözlemlenebilir. Yetişkinler ise hüzün ve anksiyete gibi, daha duygusal tepkiler vermektedirler.
Uyum Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir?
Uyum bozukluğunda en sık kullanılan tedavi yöntemi psikoterapidir. Terapi kişinin, stresörün hayatını nasıl etkilediğini anlamasına yardımcı olur. Yanı sıra kişinin daha güçlü başa çıkma becerileri oluşturmasında etkilidir. Kişinin kendi endişelerini, kendisi gibi stresle başa çıkmaya çalışan insanlarla paylaşabileceği destek grupları da faydalı olabilmektedir. Bazı vakalarda anksiyete semptomlarını kontrol etmek ve uyku problemlerini ortadan kaldırmak için ilaç tedavisine de başvurulmaktadır.
Eğer bu rahatsızlığın belirtilerini bulunduruyorsanız, tıbbi yardım almanız çok önemli bir konudur. Çünkü uyum bozukluğu tedavi edilmezse, major depresyona sebep olabilmektedir. Yanı sıra, stres veya anksiyete ile başa çıkabilmek için alkol ya da maddeye yönelirseniz de madde kötüye kullanımı problemleri yaşayabilirsiniz.
Uyum bozukluğu olan insanların çoğu tamamen iyileşmektedir. Bu rahatsızlık üzerine tedavi gören kişilerin, semptomlar başlamadan önce, yaşam içersinde daha iyi işlev göstermelerini sağlayan becerilere sahip oldukları da bir gerçektir.
